آشنایی با زیگورات چغازنبیل Chogha Zanbil - وبلاگ فناوری و تکنولوژی

به گزارش وبلاگ فناوری و تکنولوژی، زیگورات چغازنبیل عبادتگاهی در جنوب ایران، نیایش گاهی به جا مانده از تمدن بزرگ عیلام. در ادامه مطلب با خبرنگاران همراه باشید تا نگاهی کلی داشته باشیم بر تاریخ زیگورات چغازنبیل که ریشه در تمدنی تاریخی و بسیار قدیمی دارد.

موقعیت جغرافیایی

معبد زیگورات چغازنبیل یکی از جاهای دیدنی خوزستان و در فاصله 40 کیلومتری جنوب شرقی شوش و 20 کیلومتری هفت تپه قرار گرفته است. معبد ایلامی چغازنبیل بر روی تپه ای خاکی و در ساحل رودخانه دز از شعب رود کارون در استان خوزستان واقع شده است . این معبد توسط اونتاشگال پادشاه ایلامی ها در سال 1250 قبل از میلاد ساخته شده و آن را به خدای اینشوشینک اختصاص داده است .بنای معبد چند طبقه و ارتفاع آن حدود 25 متر است . این بنا از خشت خام ساخته شده است و روکشی از آجر دارد . در اطراف معبد تعدادی لوح گلی و جندین مجسمه از انسان و حیوان بدست آمده است .

بلیط هواپیما در طاهاگشت

چغازنبیل یعنی چه؟

محوطه میراث دنیای چغازنبیل (شهر اونتاش) شهری آئینی بوده که در حال حاضر بزرگترین اثر معماری شناخته شده از تمدن ایلام میانه است. این اثر در قرن سیزده قبل از میلاد به دستور پادشاه مقتدر این سلسله، اونتاش نپیریشا ساخته شده و به خدایان بزرگ ایلامی، نپیریشا و اینشوشیناک به صورت وقف اهدا می شود. باستان شناسان برای این مجموعه تاریخی، عملکرد دفاعی قائل نشده ا ند. ذیقَورَّت با تشدید بر روی حروف ق و ر کلمه ای اکدی است. در ایران تلفظ این کلمه از گزارشات گیرشمن گرفته شده و عموماً زیگورات نوشته شده و به معنای بلند و برافراشته ساختن است. واژه چغازنبیل نیز متشکل از دو جزء چغا به معنای تپه (همچون چغامیش، چغاگاوانه و غیره) و زنبیل به معنای سبد می باشد. گویا قبل از حفاری معبد، ویرانه های تپه مانند آن، یک زنبیل واژگون را تداعی میکرده است.

تاریخچه زیگورات چغازنبیل

در جنوب غربی فلات ایران زیگورات چغازنبیل که سالم ترین زیگورات باقی مانده در دنیا است، 1250 سال پیش از میلاد به فرمان اونتاشگال برای پرستش خدایی به نام اینشوشیناک بنا شد. زیگورات به معنای بالا رفتن از آسمان و مکانی مقدس برای پرستش خدایان در میان مردمان تمدن های باستانی آسیای غربی بود.زیگورات چغازنبیل که نماد معماری عیلامی است، در سال 1933 توسط براون کشف شد. این بنا در 640 سال پیش از میلاد، به فرمان آشور بانی پال در جنگ با آخرین پادشاه عیلام سر به ویرانی نهاده بود تا اینکه مجددا در سال 1962 توسط هیات گیرشمن از دل خاک بیرون آمد.

زیگورات چغازنبیل به علاوه یکی از زیباترین آثار باستانی ایران است که به ثبت در سازمان یونسکو نیز رسیده است. این زیگورات در پنج طبقه ساخته شده است که مردم شوش باستان اعتقاد داشتند بالاترین طبقه جایگاه خدای آنان یعنی اینشوشیناک است. آن ها باور داشتند اینشوشیناک از این جایگاه به آسمان می رود و باز به زمین برمی شود. خود بنا چهار گوشه دارد و هر گوشه یکی از جهت های جغرافیایی را نشانه رفته است.

معماری زیگورات چغازنبیل

مردم شوش باستان عقیده داشتند این خدا از این مکان به آسمان میرود و سپس به زمین باز می شود. در تمام طول بنا آبراههایی دیده می شود، شاید دلیل آنها حفاظت از بنا در مقابل بارانهای سیل آسای خوزستان است. دورتادور بنا سنگفرش است و در برخی از سنگفرشها آثار جای پای بچه دیده می شود. دلیل آن تا کنون مشخص نشده است. در شمال غربی بنا پناهگاه های کوچکی دیده میشوند که مربوط به خدای ایلامی ایشنیکراب است. درون محوطه یک ساعت خورشیدی بزرگ نیز ساخته شده است.

مجموعه تاریخی چغازنبیل با وسعتی در حدود صد هکتار از یک بنای مطبق مرکزی (با قاعده مربع شکل، طول اضلاع خارجی حدود 105 متر و احتمالاً در 5 طبقه با 52 متر ارتفاع) که در گذشته ذیقورات نامیده می شده، سه حصار جداگانه (حصارهای درونی، میانی و بیرونی)، معابد، کاخ ها (کاخ آرامگاهها)، مخزن آب، خانه های مسکونی و محل انبار مصالح تشکیل شده است.در ساخت مجموعه بناهای این اثر از خشت (با بیشترین حجم استفاده در برپایی هسته مرکزی بناها)، آجر (در سه نوع ساده، لعابدار و کتیبه دار)، ملات های گچ، قیر و گل به طور گسترده و از مصالحی مانند شیشه، سنگ، چوب و سفال نیز به شکل محدودتر و در مکان های خاص استفاده شده است. این شهر در سال640 پیش از میلاد توسط آشوربانی پال، پادشاه آشور تصرف و ویران شد. کاوش های گسترده در این محوطه باستانی توسط رومن گیرشمن، باستان شناس فـرانسـوی در دهه های پنجاه و شصت میلادی صورت گرفت.

بر روی دیوارهای معبد آجرهایی به خط میخی مشاهده می شود که همگی دارای متنی یکسان هستند و بیان گر نام پادشاه و هدف او از ساخت این معبد است: من اونتاش، پسر هوبانومنا، شاه انزان و شوش هستم. پس از آن که مصالح ساختمانی را به دست آوردم، من در این جا شهر اونتاش و حریم مقدس را برپا نمودم و آن را در یک دیوار خارجی و یک دیوار داخلی محصور کردم. من معبد بلندی ساختم که شبیه آن چه شاهان پیش ساخته اند نبود و آن را به خدای اینشوشینک مقدس وقف کردم. باشد که ساختمان و زحمت من موقوفه ایشان شود و لطف و عدل اینشنوشینک در این جا برقرار بماند.

معرفی زیگورات

در بین النهرین اعتقاد مردم بر این بود که خدایان متعددی دنیا را کنترل و اداره می کنند و هر شهری را خدایی است که از آن محافظت می کند. مردم در مرکز شهر برای خدایان معبد درست می کردند تا در آن زندگی کنند که گاه به شکل زیگورات بود. معابد کوچک تری هم ساخته می شد تا مردم هدایا و پیشکش های خود را تقدیم خدایان کنند .

زیگورات (Ziqqurat) ساختمانی هرمی شکل بود که در چند طبقه ساخته می شد و با پلکان های متعدد به طبقات بالا می رسید. زیگورات ها در بین النهرین قدمتی چندهزارساله دارند که در فاصله سال های 2200 تا 550 قبل از میلاد ساخته شده اند.درمورد فلسفه وجودی زیگورات ها سه نظریه عنوان شده است: اول، آن ها برای مصون نگه داشتن گندم از سیلاب بهاری ساخته می شدند. دوم، این زیگورات های سترگ تقلیدی از کوه های مقدس دورتادور فلات ایران بود. بنابراین اگرچه پیدایش این بناها در خاک بین النهرین بود لیکن الهام بخش آن ها ایران و معنای آن ها از این سرزمین گرفته شده بود. بنابر نظریه سوم که البته معروف ترین قول است، زیگورات نردبان صعود به آسمان بوده است. پس از چندهزار سال هنوز هم تعدادی از این زیگورات ها یافت می شود، به عنوان مثال زیگورات اوردر جنوب بین النهرین و زیگورات چغازنبیل در ایران. زیگورات اور که 2110 سال قبل از میلاد ساخته شده قدیمی ترین و زیگورات چغازنبیل بزرگ ترین زیگورات دنیا هستند .

رصد خانه

در سه سوی زیگورات چغازنبیل سه بنای کوچک آجری دایره ای شکل ساخته شده است که تنها یکی از آنها که در سوی شمال غربی واقع شده است به دست مرمتگران عضو هیئت کاوش فرانسوی شبیه به نمونه سالم شمال غربی بازسازی شد .درباره کاربرد این سه بنا نظریه های متفاوتی عرض شده بود.این سه بنا که بر روی هم مجموعه واحدی را تشکیل می دهند، یک رصد خانه خورشیدی یا تقویم آفتابی برای سنجش گردش خورشید و به تبع آن نگه داشتن حساب سال و سالشماری و استخراج تقویم و تشخیص روزهای اول و میانی هر فصل سال یا اعتدالین بهاری و پائیزی و انقلاب های تابستانی و زمستانی بوده است.در چهار سوی این بنا ها ، چهار آفتاب سنج آجری به شکل تاق نما یا پنجره نما ساخته شده است که با آفتاب سنج های رصد خانه نقش رستم شباهت دارد.

تصفیه خانه آب رودخانه

آب رسانی به چغازنبیل یکی از شگفتی های این معبد است. رود دز از نزدیکی چغازنبیل می گذرد ولی به دلیل اینکه این رود سطح دشت را فرسایش داده و بستر رودخانه در سطح پایین تری از سطح دشت است - در برخی مکانها 60 متر پایین تر - امکان استفاده از آب این رود برای اهالی منطقه نبوده است. بنابراین شاه ایلامی اونتاش ناپیریشا دستور به ساخت کانالی به طول 45 کیلومتر می دهد تا آب رود کرخه را که هم سطح زمین چغازنبیل بوده ، به چغازنبیل برسانند. این آب پس از اینکه از هفت تپه عبور می کند به چغازنبیل می رسد ولی به دلیل اینکه آب کرخه پس از گذر از دشت خوزستان گل آلود است آب را در حوضچه های ته نشینی بزرگ و کوچکی می ریخته اند و با گذر از تنبوشه ها و استفاده از قوانین منسوب به فیثاغورث، تصفیه کرده و گل آنرا جدا می کردند! شاید این یکی از قدیمی ترین تصفیه خانه های آب دنیا باشد .

لمینت دندان کامپوزیت دندان ایمپلنت دندان ارتودنسی