رئیس مرکز آمار ایران پاسخ می دهد: رشد اقتصادی استانها چقدر است؟ - وبلاگ فناوری و تکنولوژی

به گزارش وبلاگ فناوری و تکنولوژی، خبرنگاران- رئیس مرکز آمار ایران از برآورد رشد اقتصادی استان ها خبر داد و گفت: 10 استان تهران، اصفهان، بوشهر، خراسان رضوی، خوزستان، فارس، مازندران، آذربایجان شرقی، کرمان و البرز بیش از 70 درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده اند.

رشد مالی کشور در سال 1399 بدون نفت صفر درصد و با نفت 0.7 درصد از طرف مرکز آمار ایران اعلام شده است. محاسبه رشد مالی که یکی از مهمترین شاخص های شرایط مالی کشورها است که شامل فرایند پیچیده ای می شود و به اطلاعات گسترده ای نیاز دارد. حساب های ملی سالانه به قیمت جاری و ثابت محاسبه می شود (با در نظر گرفتن قیمت های یک سال پایه) و نرخ رشد از آن به دست می آید. در واقع حساب های منطقه ای سالانه یک برش جغرافیایی از حساب های ملی می باشد که یکی دیگر از فعالیت های مرکز آمار ایران است.

تهیه مستمر و منظم حساب های ملی بر اساس آخرین تجدید نظر سیستم حساب های ملی سازمان ملل(SNA) از سال 1373 در برنامه کار مرکز آمارایران قرار گرفت. بدین ترتیب مرکزآمار ایران هر ساله حساب های ملی را براساس تعاریف، مفاهیم، طبقه بندی ها و روش های محاسباتی بین المللی تهیه می کند. حساب های منطقه ای هم براساس تعاریف، مفاهیم، اصول و روش های محاسباتی و استانداردهای SNA سال 2008 ، هماهنگ و سازگار با حساب های ملی تهیه می شود. اهمیت آمارهای استانی، سبب شد تا محاسبه حساب تولید استان های کشور از سال 1376 در دستور کار مرکز آمار ایران قرار گیرد و اولین حساب منطقه ای برای همه استان های کشور در سال 1379 تهیه شد.

همچنین نیاز به در دست داشتن اطلاعات به هنگام، با توجه به رویدادهای تأثیرگذار در اقتصاد کشورها سبب شده است که اغلب کشورها نسبت به تولید حساب های زودرس (از جمله حساب های ملی فصلی) اقدام کنند. به همین خاطر و به منظور رفع نیازهای آماری در برنامه ریزی های منطقه ای، تهیه حساب های منطقه ای زودرس هم در دستور کار معاونت مالی و محاسبات ملی مرکز آمار ایران قرار گرفت. این حساب ها با اتکا بر پایه های محاسباتی و داده های مورد استفاده در حساب های ملی فصلی تهیه شده است و حساب های منطقه ای زودرس در سال 1399 در دست محاسبه است. اما اخیرا مرکز آمار ایران اقدام به تولید شاخص جدیدی به نام محصول ناخالص داخلی استان ها به قیمت ثابت (سال پایه 1390) نموده است.

جواد حسین زاده رئیس مرکز آمار ایران در این باره اظهارداشت: حساب های منطقه ای در واقع برش جغرافیایی از حساب های ملی است.حساب های ملی را می توان از چند بعد ارائه کرد. یک بعد آن زمانی است که به تهیه حساب های فصلی و سالانه منجر می شود و به عبارت دیگر نرخ رشد را در کوتاهترین زمان ممکن ارائه می دهد و بعد دیگر، بعد جغرافیایی است که شامل حساب های منطقه ای می شود و حساب های بخشی هم داریم که منظور از آن حساب بخش های نهادی چون خانوار و دولت است.

در ایران تهیه حسابهای منطقه ای برای اولین بار در سال 1376 ، با همکاری مرکز آمار ایران و سازمان مدیریت و برنامه ریزی چند استان آغاز شد و از سال 1379 به بعد به طور مستمر همراه با حساب های ملی سالانه تهیه شده است.

به گزارش وبلاگ فناوری و تکنولوژی به نقل از فارس، وی در مورد روش محاسبه محصول ناخالص داخلی منطقه ای (استان) و ارتباط آن با حساب های ملی بیان داشت: این حساب ها بر اساس دستورالعمل های بین المللی تهیه حساب های ملی و کاملا هماهنگ و مطابق با حساب های ملی تهیه می شود. یعنی تمامی استانداردها نظیر طبقه بندی ها، تعاریف و مفاهیم و دستور العمل های مورداستفاده در محاسبه این محصول، مشترک و هم راستا با حسابهای ملی است و هیچ تناقضی با هم ندارند. منابع داده ای آن با حساب های ملی مشترک بوده و بسیار گسترده و متعدد است که مهمترین آن ها عبارتند از: طرح های آمارگیری جاری در مرکز آمار مثل کارگاه های صنعتی بالای 10 نفر کارکن، اطلاعات ثبتی سازمان ها و دستگاه ها از قبیل صورت های مالی شرکت های دولتی و بورسی و سایر شرکت های خصوصی تاثیر گذار در اقتصاد، عملکرد هزینه و تملک دستگاه های دولتی به تفکیک فصول بودجه و ساختار هزینه ای، اطلاعات چارچوبی، شاخص های غیر مالی و سایر اطلاعات دریافتی از استان ها است.

وی تاکید کرد: طبقه بندی حساب های ملی در حال حاضرشامل 82 رشته فعالیت بر اساس طبقه بندی ISIC4 بوده و شاخص هایی مثل ستانده، مصارف واسطه و ارزش اضافه نموده محاسبه می شود. بنابر ویژگی حساب های منطقه ای، محاسبه در برخی موارد از کل به جز و در برخی موارد از جز به کل و یا ترکیبی است. در نتیجه ، هماهنگی بین حساب های ملی و منطقه ای حفظ می شود. به غیر از 31 استان، منطقه دیگری هم تحت نام فرا منطقه هم هست که طبق تعریف ، بخشی از اقتصاد کشور بوده که نمیتوان آن را به هیچ یک از منطقه ها نسبت داد. از جمله آب های فلات قاره ، قلمرو سیاسی کشور و سایر نقاط جهان مثل سفارتخانه ها و… که در نهایت از تجمیع اقتصاد این منطقه ها، حساب های منطقه ای حاصل می شود.

رئیس مرکز آمار ایران در مورد محصول جدیدی با نام محصول ناخالص داخلی استان ها به قیمت ثابت تولید شرح داد: بنابر تقاضا برای حساب منطقه ای به قیمت ثابت و محاسبه نرح رشد به تفکیک استان ها از سوی کاربران مختلف، سازمان برنامه و بودجه کشور و سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان ها، به ویژه امور آمایش سرزمین به صورت موردی برای تهیه و توسعه این آمار اقداماتی را انجام داده اند. اما ماهیت کار به دلیل ضرورت حفظ هماهنگی و انجام آمار ملی و منطقه ای(همانطور که برای قیمت جاری وجود داشت) ایجاب می کرد که محاسبات به صورت متمرکز و سازگار انجام شود، چرا که وقتی یک استان به تنهایی محاسبات را انجام می دهد رعایت برخی قید و شرط ها لازم نیست.

حسین زاده اضافه نمود: مثلا محدودیت یکسان شدن جمع استانی و ملی مهم نیست در صورتی که طبق اصول ملی و منطقه ای، پایه ای ترین امر، رعایت این شروط است. پس درست و منطقی این بود که این محاسبات از طریق مرکز آمار ایران انجام شود ولی به دلیل نیاز بسیار زیاد به اطلاعات و آمار، همچنین نیاز به نیروی انسانی متخصص و متعدد، این امر همواره خارج از اولویت های این مرکز بود.

به گفته رئیس مرکز آمار ایران، سال گذشته مرکز آمار این امر را در دستور کار خود قرار داد. با وجود شرایط سخت سال گذشته از نظر شیوع بیماری کووید-19 و موضوع دورکاری یا در برخی موارد کسالت و گرفتاری که برای همکاران و خانواده ایشان پیش آمد و همچنین دورکاری سایر دستگاه ها و سازمان ها ، موجب گشت که داده ها و اطلاعات مورد نیاز به راحتی در دسترس قرار نگیرد، اماخوشبختانه همکاری صمیمانه بین معاونت آمار استان ها و مرکز آمار ایران و همچنین همت و اراده و توان کارشناسی دفتر حساب های مالی این مرکز منجر به تهیه و تدوین این حساب ها شد.

وی در مورد ویژگی های اصلی این حساب یادآور شد: وجود هماهنگی با حساب های ملی سالانه، رعایت استانداردها و طبقه بندی ها، روش های محاسبه و مهم تر از همه استفاده از داده های یکسان در محاسبات آن. به دلیل استفاده از داده های موجود و عدم اجرای طرح های آمارگیری در استان ها که لزوماَ اپتیمم بودن در سطح مورد نیاز کار را نداشته است، این طرح بدون تحمیل هیچ گونه هزینه اضافی به دولت و نظام اجرا شده است. این حساب ها برای ارزش اضافه نموده در 18 بخش اصلی منتشر خواهد شد، هر چند جزئیات محاسبات مطابق با حساب های ملی بر اساس ستانده، مصارف واسطه و ارزش اضافه نموده هر بخش (یعنی حد اقل 82 رشته فعالیت) می باشد.

به گفته این مقام مسئول، روش محاسبه هم بر اساس توصیه های سازمان ملل مندرج در آخرین نسخه نظام حساب های ملی سال 2008، راهنمای سنجش و قیمت یورو استات ویرایش 2016 و دستور العمل های تهیه حساب های منطقه ای یورو استات، ویرایش 2013 است. این نکته را هم باید بگویم که همانند حساب های ملی سالانه، ستانده و مصارف واسطه هر بخش ، جداگانه و با روش هایی که در گزارش های توصیفی طرح آمده ، به صورت مستقل محاسبه شده است و ارزش اضافه نموده به قیمت های ثابت از تفاضل این دو عدد حاصل می شود.

حسین زاده در مورد مزایای انجام محاسبه حساب های منطقه ای به قیمت ثابت اظهارداشت: دستیابی به نرخ رشد مالی هر استان و رشد مالی بخش های مختلف استانی، بررسی دقیق تر فرایند توسعه در هر استان و مقایسه آن با دوره های قبلی، بررسی عملکرد مالی با جزئیات بیشتر و امکان برنامه ریزی دقیق تر و صحیح تر، بررسی مزیت نسبی استان ها، بررسی سهم استان ها در رشد مالی کشور، بررسی سهم هر استان در رشد مالی رشته فعالیت ها، فراهم کردن امکان برنامه ریزی برای بهبود عملکرد در سطح استانی و به عبارتی بهینه کردن برنامه ریزی استانی، هم سو و هم جهت با منافع ملی، بهبود و افزایش دقت آمارهای حساب های منطقه ای و ملی به ویژه در مواردی که محاسبات به صورت مستقیم از اطلاعات استانی به دست می آید یعنی در روش جزء به کل.

وی به بیان خلاصه یافته ها از محاسبه محصول ناخالص داخلی استان ها به قیمت ثابت 1397-1390(سال پایه 1390) اشاره کرد و اضافه نمود: در سال 1397، در بین استان های کشور، بیشترین محصول ناخالص داخلی به قیمت ثابت سال پایه 1390متعلق به استان تهران است. محصول ناخالص داخلی به قیمت ثابت استان تهران 1707805 میلیارد ریال، استان خوزستان 1293788 میلیارد ریال و استان بوشهر 429168 میلیارد ریال است. این سه استان به ترتیب 22,82و 17.92 و5.74 درصد سهم در محصول ناخالص داخلی کل کشور دارند.

رئیس مرکز آمار ایران ادامه داد: در سال 1397، در بین استان های کشور بیشترین محصول ناخالص داخلی بدون نفت به قیمت ثابت سال پایه 1390متعلق به استان تهران است. محصول ناخالص داخلی بدون نفت به قیمت ثابت استان تهران 1704339 میلیارد ریال، استان اصفهان 397049 و استان بوشهر 369448 میلیارد ریال است. این سه استان به ترتیب28,11 و 6.55 و 6.09 درصد سهم در تولید ناخالص داخلی بدون نفت کل کشور ، دارند.

به گفته این مقام مسئول، به این ترتیب 10 استان تهران، اصفهان، بوشهر، خراسان رضوی، خوزستان، فارس ، مازندران، آذربایجان شرقی، کرمان و البرز بیش از 70 درصد از تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده اند.

حسین زاده با بیان اینکه کمترین سهم محصول ناخالص داخلی بدون نفت متعلق به استان ایلام است، تاکید کرد: سهم 6 استان شامل اردبیل، سمنان، چهارمحال و بختیاری، کهگیلویه و بویراحمد، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، ایلام و البته فرامنطقه ای کمتر از 6 درصد است. در سال 1397 محصول ناخالص داخلی به قیمت ثابت رشته فعالیت کشاورزی، جنگلداری و ماهیگیری 454579میلیارد ریال است.

وی اظهار داشت: نرخ رشد مالی این رشته فعالیت3,44- درصد بوده است و به طور ماز طریق این فعالیت طی سال های1390 تا 1397 ، 2.78 درصد رشد داشته است. استان مازندران با 9.78 درصد بیشترین سهم در محصول ناخالص داخلی این رشته فعالیت را داشته است و سپس به ترتیب استان های فارس، خوزستان، کرمان، تهران، خراسان رضوی و اصفهان بیشترین سهم ها را دارند. بیشترین نرخ رشد این رشته فعالیت در سال 1397 هم متعلق به استان مازندران با 14,96 درصد است.

به گفته این مقام مسئول، در سال 1397 محصول ناخالص داخلی به قیمت ثابت رشته فعالیت های استخراج معدن که شامل رشته فعالیت های استخراج نفت خام، گاز طبیعی و خدمات پشتیبانی معادن واستخراج سایر معادن است 1,502,569 میلیارد ریال می باشد.

وی اضافه نمود: نرخ رشد مالی این رشته فعالیت 13,24- درصد بوده است و به طور ماز طریق این فعالیت طی سال های1390 تا 1397 ، 2.16- درصد رشد داشته است. استان خوزستان با 65,34 درصد بیشترین سهم در محصول ناخالص داخلی این رشته فعالیت را داشته است و سپس به ترتیب فرامنطقه ای با 9,64 درصد واستان های کهگیلویه و بویراحمد 8.51 درصد، ایلام 4.68 درصد و بوشهر 3.89 درصد بیشترین سهم ها را دارند.

حسین زاده نام کرد: در سال 1397 محصول ناخالص داخلی به قیمت ثابت رشته فعالیت های گروه صنعت که شامل رشته فعالیت های صنعت ،تأمین برق، گاز، بخار و تهویه هوا، آبرسانی، مدیریت پسماند، فاضلاب و فعالیت های تصفیه ساختمان است، 1730973 میلیارد ریال می باشد. نرخ رشد مالی این رشته فعالیت ها 6,76- درصد بوده است و به طور ماز طریق این فعالیت ها طی سال های1390 تا 1397 ، 0.35- درصد رشد داشته است. استان تهران با 19,52 درصد بیشترین سهم در محصول ناخالص داخلی این رشته فعالیت را داشته است و سپس به ترتیب استان های بوشهر18,13 درصد، اصفهان7.94درصد، خوزستان 6.34 درصد، فارس 5.04درصد، آذربایجان شرقی 4.98 درصد، خراسان رضوی 4.14 درصد، یزد 3.03 درصد، کرمان 2.78 درصد، البرز 2.65 درصد، بیشترین سهم ها را دارند و این 10 استان 74 درصد از محصول ناخالص داخلی این رشته فعالیت را به خود اختصاص داده اند.

وی با بیان اینکه بیشترین نرخ رشد ماز طریق از سال 1390 تا 1397 این رشته فعالیت هم متعلق به استان های بوشهر9,17 درصد ، یزد4.53درصد ، سیستان وبلوچستان4.14 درصد و زنجان 3.65 درصد است، اضافه نمود: در سال 1397 بیشترین نرخ رشد ها متعلق به استان های یزد13,64 درصد ، همدان5.33 درصد و کردستان 2.46 درصد است. در سال 1397 محصول ناخالص داخلی به قیمت ثابت رشته فعالیت های گروه خدمات که شامل رشته فعالیت های عمده فروشی و خرده فروشی، تعمیر وسایل نقلیه موتوری و موتور سیکلت، حمل و نقل و انبارداری و پست ، فعالیت خدماتی مربوط به تامین جا و غذا، اطلاعات و ارتباطات، فعالیت های مالی و بیمه، املاک و مستغلات، فعالیت های حرفه ای، علمی و فنی، فعالیت های اداری و خدمات پشتیبانی، اداره امور عمومی، خدمات شهری و تامین اجتماعی، آموزش، فعالیت های مربوط به سلامت انسان و مددکاری اجتماعی، فعالیت های هنر، تفریح، تفریح و سایر خدمات است، 3741752 میلیارد ریال است.

رئیس مرکز آمار گفت: نرخ رشد مالی این رشته فعالیت ها 0,59درصد بوده است و به طور ماز طریق این فعالیت ها طی سال های1390 تا 1397 ، 3.09 درصد رشد داشته است. استان تهران با 35,50 درصد بیشترین سهم در محصول ناخالص داخلی این رشته فعالیت را داشته است و سپس به ترتیب استان های خراسان رضوی 6,65 درصد، اصفهان6.27درصد، فارس 4.89 درصد و خوزستان 4.46 بیشترین سهم ها را دارند.

وی اظهار داشت: بیشترین نرخ رشد ماز طریق از سال 1390 تا 1397 این رشته فعالیت ها بعد از فرا منطقه ای متعلق به استان های کهگیلویه وبویراحمد با 4,98 درصد، خراسان جنوبی با 4.92درصد، خراسان شمالی با 4.58 درصد و مازندران با 4.42 درصد است.

حسین زاده اظهارداشت: در سال 1397 بیشترین نرخ رشدها بعد از فرامنطقه ای متعلق به استان های کهگیلویه و بویراحمد 8,48 درصد ، هرمزگان 7.64درصد ، سیستان و بلوچستان 5.81 درصد و یزد درصد 5.73 است.