به مناسبت تولد 30 سالگی ویندوز 3.1؛ چرا این ویندوز خیلی اهمیت داشت؟ - وبلاگ فناوری و تکنولوژی

به گزارش وبلاگ فناوری و تکنولوژی، 30 سال پیش، در 6 آوریل سال 1992، مایکروسافت ویندوز 3.1 را منتشر کرد؛ محصولی که باعث شد این شرکت سطوح جدیدی از موفقیت را تجربه کند، پلتفرم آن ها را در رقابت با سیستم عامل مک نگاه دارد و زمینه را برای تسلط ویندوز در حوزه کامپیوترهای شخصی فراهم کند. در این مقاله نگاهی به این ویندوز خواهیم داشت و آن را آنالیز می کنیم.

ماوس و مایکروسافت

فکر می کنید استفاده از ماوس در سال 1992 چقدر اهمیت داشت؟ حدود یک دهه قبل، شرکت اپل کار کردن با کامپیوترها را خیلی آسان تر نموده بود. Apple Lisa و مکینتاش رابط کاربری گرافیکی بسیار خوبی داشتند که باعث شکل گیری نرم افزارهای نوی مثل ابزارهای ویرایش عکس شده بود. کمی بعد، اولین وب سایت ها هم بر همین اساس ساخته شده بودند. در همین حین، کامپیوترهای سازگار با IBM معمولاً کد محور بودند و کاربران برای استفاده از آن باید از Command Line استفاده می کردند. شرکت مایکروسافت می دانست که باید نوآوری نوی ارائه نمایند تا از این رقابت عقب نمانند.

در سال 1990، مایکروسافت با ارائه ویندوز 3.0 اولین کوشش های جدی خود را انجام داد. برای اولین مرتبه، این نسخه از ویندوز از لحاظ گرافیکی تا حد زیادی با سیستم عامل مک قابل رقابت بود. ولی کماکان ضعف های زیادی وجود داشت. این سیستم عامل باگ و نقاط ضعف زیادی داشت. سیستم درایورها پر عیب بود، فونت ها به هم می ریخت و باید از آن در کنار MS-DOS استفاده می شد. علی رغم تمام این ضعف ها، ویندوز 3.0 یک پیروزیت بزرگ برای مایکروسافت بود.

برد سیلوربرگ (Brad Silverberg)، معاون پروژه های ویندوز 3 و ویندوز 3.1 در شرکت مایکروسافت می گوید: ویندوز 3.0 ما را تا حدودی شگفت زده نموده بود. چرا که به خوبی کار می کرد و خیلی ها هم به آن علاقه مند شده بودند. این پروژه یک پیشرفت بزرگ بود و مردم آغاز به جدی گرفتن ویندوز کردند. هدف ویندوز 3.1 این بود که ویندوز 3.0 را بهبود ببخشیم تا برای استفاده از مقیاس بزرگ تر آماده و بهتر گردد.

2 سال بعد از انتشار ویندوز 3.0، مایکروسافت ویندوز 3.01 را ارائه کرد. همچون نسخه های قبلی ویندوز، این نسخه نیز بیشتر بر محور MS-DOS کار می کرد (تغییر بزرگ و حرکت از Command Line به سمت نسخه کاملاً گرافیکی در ویندوز 95 انجام شد که چند سال بعد ارائه شد). آپدیت نو ویندوز، یعنی ویندوز 3.1 خیلی از مسائل گرافیکی، نمایش فونت ها و فایل های چندرسانه ای را بهبود بخشید. از سوی دیگر، دسترسی به اپلیکیشن های ویندوز را نیز بسیار بیشتر کرد. حالا دیگر استفاده از کدهای DOS ضرورت کمتری داشت و این امکان وجود داشت تا خیلی از کارها را با همان رابط گرافیکی ویندوز انجام داد. همین اندازه تغییر هم کافی بود تا بتواند ویندوز را بیش از هر زمان دیگری محبوب کند!

استفاده از ویندوز روی تمام کامپیوترهای نو

از زمان معرفی ویندوز، شرکت مایکروسافت به شدت کوشش داشت که حمایت این صنعت را متوجه سیستم عامل گرافیکی خود کند. با ارائه ویندوز 3.1، این شرکت گام بزرگ تری برداشت و به فراورینمایندگان اصرار کرد تا روی کامپیوترهای ارائه شده خود از ابتدا ویندوز نصب نمایند. پیش تر، کامپیوترها بدون سیستم عامل ارائه شده بودند و خود کاربران باید ویندوز را نصب می کردند.

آقای سیلوربرگ این موضوع را به خوبی به یاد می آورد: ما نیاز داشتیم تا تقاضای خیلی زیادی را به وسیله نصب پیش فرض ویندوز 3.1 روی کامپیوترها ایجاد کنیم. شرکت های فراورینماینده کامپیوتر خیلی بیشتر ترجیح می دادند که سیستم عامل DOS را به صورت پیش فرض روی کامپیوترها نصب نمایند و خرید و نصب ویندوز را به عهده خود مصرف نماینده بگذارند.

با ارائه ویندوز 3.1، مایکروسافت توانست هیجان زیادی در بازار کامپیوتر ایجاد کند. آن ها در این نسخه از ویندوز توانسته بودند بیشتر باگ و ضعف های ویندوز 3.0 را برطرف نموده و ویژگی های مجذوب کننده نوی را اضافه نمایند. این کار باعث شد تا شرکت های فراورینماینده کامپیوتر و مشتری هایی که پیش تر مردد بودند، حالا سوار موج استقبال از ویندوز شده و از آن استفاده نمایند. ویندوز 3.1 چراغ سبزی به مایکروسافت نشان داد که هم شرکت ها و هم کاربران عادی به استفاده از ویندوز روی آورده اند. خیلی از نقاط ضعف و ایرادات در این نسخه برطرف شده و ویندوز 3.1 خیلی باثبات تر شده بود و ابزارهای بهتر و بیشتری داشت.

بیایید نگاهی به بعضی از این امکانات نو (و یا بهبودیافته) در ویندوز 3.1 داشته باشیم.

بهبود فونت های فراوری محتوا

ویندوز 3.0 در سال 1990 منتشر شده بود و بهبود های خیلی زیادی را برای این سیستم عامل به همراه آورده بود. ولی یکی از اصلی ترین ضعف های این نسخه از ویندوز، استفاده از فونت های Bitmap بود که به خوبی مقیاس پذیر نمی شدند. این موضوع میدان را برای نرم افزارهای جانبی مثل Adobe Type Manager مهیا نموده بود تا این ضعف را برطرف نمایند.

به منظور کاهش انحصار و محدودیت احتمالی ادوبی روی فونت های کامپیوتری، شرکت اپل سیستم فونت مقیاس پذیر TrueType را توسعه داد. مایکروسافت نیز این سیستم را خریده و از آن در ویندوز 3.1 استفاده کرد. حالا دیگر ویندوز 3.1 به صورت پیش فرض فونت های با کیفیتی داشت و دیگر نیازی به استفاده از نرم افزارهای واسطه Adobe نیز نبود؛ بنابراین کاربران خیلی راحت تر می توانستند اسناد و فرم های خود را روی ویندوز بسازند. برطرف مشکل ظاهر فونت ها در ویندوز 3.1 باعث شد تا رقابت ویندوز با مک همچنان تنگاتنگ باقی بماند.

در آن موقع، پرینت کردن همچنان یکی از اصلی ترین اجزای استفاده از کامپیوتر و ساخت محتوای کامپیوتری بود. بنابراین، پشتیبانی از پرینتر ها در ویندوز 3.1 نیز تبدیل به یکی دیگر از دلایل محبوبیت این نسخه از ویندوز شده بود. آقای سیلوربرگ در این باره می گوید ما یک معماری نو درایور پرینتر به نام UniDrive را توسعه دادیم. این کار به ما اجازه می داد تا خیلی راحت تر بتوانیم از پرینترهای نو پشتیبانی کنیم و دیگر نیازی به به کارگیری حجم عظیمی از کدها نبود. این معماری و سیستم آن قدر پیروز بود که هنوز هم بخش هایی از UniDrive به کار گرفته می شوند.

پیشرفت های مولتی مدیا

ویندوز 3.1 اندازهی چاشنی بصری و گرافیکی را نیز به ویندوز اضافه نموده بود که نقش زیادی در حمایت از ویندوز داشتند. ابزارهایی مثل Screen Saverها و Media Player در این ویندوز ارائه شدند. پخش نماینده فایل های مولتی مدیا می توانست موسیقی های با فرمت MIDI و فایل های تصویری با فرمت AVI را پخش کند. یک سیستم ضبط صوت هم در ویندوز گنجانده شده بود. اگر سخت افزارهای مربوط به ضبط صدا را داشتید، می توانستید صداها را ضبط نموده و سپس آن ها را مجدداً پخش کنید.

البته این ویژگی ها کمی پیش تر در سال 1991 و روی یکی از آپدیت های مربوط به ویندوز 3.0 نیز ارائه شده بودند. ولی این آپدیت تنها روی کامپیوترهای اسمبل شده نو و برای مشتریان نو قابل دسترسی بود. ولی با انتشار ویندوز 3.1، هرکس می توانست یک نسخه از ویندوز را خریداری نموده و از این ویژگی ها و قابلیت ها استفاده نمایند.

بازی های نو

ویندوز 3.1 ویژگی جالب دیگری را هم به همراه داشت. 2 بازی به صورت پیش فرض در این بسته نصب شده بودند: Solitaire و Minesweeper. البته بازی Solitaire یادگاری از همان ویندوز 3.0 بود، ولی بازی دیگری که در این ویندوز قرار داشت (reversi)، جای خود را به Minesweeper داده بود. این بازی بخشی از پکیج تفریح ویندوز در سال 1990 بود و محبوبیت بسیار بالایی پیدا نموده بود.

توزیع و محبوبیت بالای ویندوز 3.1 باعث شد تا Minesweeper محبوبیتی بیش از پیش پیدا کند و بازی ساده و اعتیادآور Solitaire نیز میلیون ها بازیکن نو در سراسر جهان پیدا نموده بود.

تولد Ctrl+C، Ctrl+X و Ctrl+V

شاید باورتان نگردد، ولی دکمه های معروف میان بر Ctrl+C، Ctrl+X و Ctrl+V برای کپی، کات و پیست کردن برای اولین مرتبه در ویندوز 3.1 رونمایی شده بود. در آوریل سال 1992، مجله پی سی به این نکته اشاره نمود و آن ها را دکمه های کپی و پیست قابل رقابت با مکینتاش نامید. چراکه اپل خیلی زودتر و در سال 1984 آن ها را استفاده نموده و در قالب Command+C، Command+V و Command+X ارائه نموده بود.

سایر پیشرفت های ویندوز 3.1

مواردی که تا به حال مرور کردیم تنها بخش کوچکی از پیشرفت ها و امکانات نوی بودند که در ویندوز 3.1 ارائه می شدند. مایکروسافت چندین و چند ویژگی نو دیگر را هم در این ویندوز گنجانده بود که بعضی از مهم ترین های به جای مانده را نیز در ادامه مرور می کنیم.

OLE: این ویژگی را به صورت تحت لفظی می توان پیوند و جاسازی نامید (Object Linking and Embedding). ویندوز 3.1 این امکان را به کاربران می داد تا عناصری مثل متن ها، فایل های صوتی، تصاویر و خیلی چیزهای دیگر را برای اولین مرتبه با استفاده از قابلیت drag-and-drop وارد سایر برنامه های ویندوز نمایند. برای مثال، شما می توانستید یک تصویر را وارد فایل متنی مایکروسافت ورد خود کنید. ولی این تمام ماجرا نبود. جهت این عنصر پیوند داده می شد. یعنی، با ایجاد تغییر در فایل اصلی، این تغییر در عنصر لینک شده هم ایجاد می شد. یعنی اگر فایل تصویری را از این طریق وارد Microsoft Word می کردید، و سپس عکس را ویرایش می کردید، این تغییر در داخل Word شما هم اعمال می شد.

رجیستری ویندوز: بخش Windows Registry برای اولین مرتبه در ویندوز 3.1 رونمایی شده بود. این بخش را می توان پایگاه داده مخفی ویندوز برای اعمال شخصی سازی ها و دست کاری تنظیمات دانست. حالا 30 سال از آن تاریخ گذشته و رجیستری همچنان یکی از اصلی ترین بخش های آخرین نسخه ویندوز، یعنی ویندوز 11 است.

کنترل پنل ماژولار: ویندوز 3.1 برای اولین مرتبه به توسعه دهندگان سوم شخص این اجازه را می داد تا عناصر نوی را به وسیله اضافه کردن فایل های خاص CPL در داخل فولدر windows system، به کنترل پنل ویندوز اضافه نمایند. این ویژگی برای تنظیمات برنامه ها و add-onها می توانست مفید باشد.

دکتر واتسون: یکی دیگر از اقدامات نو مایکروسافت در ویندوز 3.1، رونمایی از Dr. Watson بود که به کاربران یاری می کرد ایرادات و خطاهای احتمالی را متوجه شوند. این بخش در واقع ارورها را ثبت می کرد تا بعداً بتوان روی آن ها کار نموده و آن ها را برطرف نمایند. ویژگی دکتر واتسون برای چندین سال و در نسخه های بعدی ویندوز نیز به جای مانده بود.

پنجره های باز/ذخیره کردن یکسان: تا پیش از ارائه ویندوز 3.1، هر برنامه و اپلیکیشن باید رابط کاربری خاص خود برای پنجره های open/save کردن فایل ها را ارائه می کرد. ویندوز 3.1 این مشکل را برطرف نموده و با ارائه یک ساختار یکسان بین تمام برنامه ها، ویندوز را خیلی کاربرپسندتر کرد.

میراث ویندوز 3.1

ویندوز 3.1 یک پیروزیت کامل برای مجموعه مایکروسافت بود. این شرکت بیش از 3 میلیون نسخه از آن را تنها در 3 ماه اول فروخت. به لطف ویندوز 3.1، خیلی از کامپیوترهای نو برای اولین بار به همراه ویندوز به مشتری تحویل داده می شدند که همه اینها باعث شد ویندوز خیلی بیش از پیش مورد استفاده قرار بگیرد.

البته بد نیست بدانید که ویندوز در آن موقع تنها سیستم عامل گرافیک محور نبود. ویندوز 3.1 باید با سیستم عامل OS/2.2.0 شرکت IBM رقابت می کرد که تنها چند ماه زودتر و در مارس 1992 رونمایی شده بود. در نهایت، مشتری ها و شرکت های فراوری نماینده ویندوز را نسبت به سیستم عامل نو IBM ترجیح دادند. ولی سیستم عامل گرافیکی شرکت IBM نیز برای چندین سال رقابت کرد و به عنوان گزینه ای جدی و قوی مطرح بود.

در اکتبر سال 1992، شرکت مایکروسافت نسخه Windows for Workgroups (ویندوز برای گروه های کاری) را منتشر کرد که ویژگی های اتصال تحت شبکه ویندوز 3.1 را بهبود می بخشید. این ویندوز برای خیلی از کسب وکارها می توانست گزینه ای مفید باشد. در ماه نوامبر سال 1992، مایکروسافت نسخه 3.11 ویندوز را منتشر کرد که در آن سعی شده بود خیلی از عیب ها و ایرادات مطرح شده نسبت به ویندوز 3.1 اصلاح گردد. دقیقاً در همان ماه، مایکروسافت ویندوز 3.2 را برای اولین مرتبه در کشور چین منتشر کرد. این نسخه در واقع همان ویندوز 3.1 بود که از زبان چینی ساده سازی شده هم پشتیبانی می کرد. البته ناگفته نماند که پیروزیت ویندوز 3.1 زمینه را برای ارائه ویندوز 95 در 3 سال بعد مهیا کرد.

اگرچه پشتیبانی رسمی مایکروسافت از ویندوز 3.1 در سال 2001 به اتمام رسید، ولی عاشقان نوستالژیک این ویندوز هنوز می توانند آن را در آی پد نصب نموده و یا اینکه از شبیه سازها استفاده نمایند. یک برنامه مدیریت فایل به سبک ویندوز 3.1 نیز در ویندوز 11 ارائه شده است که از فروشگاه ویندوز می توانید آن را تهیه کنید. جالب تر اینکه، بعضی هنوز مشغول ساخت بازی های نو برای این سیستم عامل هستند! درهرحال، تولدت مبارک ویندوز 3.1!

منبع: How To Geek